Kolaylaştırıcı kültür öğesi: OTOMOBİL

1.   Yarattığı hareket özgürlüğü açısından yönetimi gereken zıtlıklar

1.1.   Bir otomobile sahip herkes, kolaylıkla ve hızla yer değiştirebilir. Otomobil, ona sahip olmama haline göre karmaşıklığı artırır.

Bu imkan, suç işleyenlerin de kolaylıkla yer değiştirerek yakalanmalarını güçleştirir. Hem hareket özgürlüğünü sağlayıp hem de suçluların hareket özgürlüklerinin sınırlanması, karmaşıklık yönetimini gerektirir.

Bunun yapılamaması halinde sorunlar (suçluların serbest dolaşıp suçsuz insanların hareketlerine engel konulması, belge istenilmesi vbg) doğar.

1.2.   Seyahat sürelerinden tasarruf sağlayarak boş zaman yaratır. İnsanların hiç boş vakitleri kalmayacak şekilde askeri bir düzen içinde yaşamaları durumuna göre boş zaman karmaşıklık demektir.

Boş zamanlar, kişilerin kendileri ve çevreleri için zevkli ve yararlı biçimlerde kullanımı için fırsatlar yaratırken, bir yandan da kişisel ve kamusal kaynakların çeşitli boş zaman değerlendirme bağlamında doğru alanlara tahsis edilebilmesi, karmaşıklığın yönetilebilmesini gerektirir.

1.3.   Yürüme güçlükleri olan yaşlı, hasta, küçük çocuk gibi kesimlerin yaşamlarını kolaylaştırır. Bu kesimlerin evlere hapsolması durumuna göre sokağa çıkabilmeleri karmaşıklığı artıran bir durumdur.

Söz konusu kesimlere hareket serbestisi sağlamak, her birinin farklı özel ihtiyaçlarını dikkate alarak kamusal araçların (yollar, geçitler vb) düzenlenmesini gerektirir.

Dezavantajlı kesimlere özgürlük sağlama yoluyla ortaya çıkacak bu karmaşıklığın yönetilemediği durumlardaysa, durum tersine dönüp hem dezavantajlı kesimler mağdur edilir, hem de yönetilemeyişin faturasını tüm toplum öder.

2.    Trafik açısından

2.1.   Artan trafik -ki artan karmaşıklık demektir- yeni yolların yapılmasını zorlayıp, böylece daha çok insana ulaşım özgürlüğü sağlar.

-  Yeni yollar çevre bozulmasına yol açabilir; çevreyi bozmadan (örn. yolları daha verimli kullanabilecek soft-teknolojileryoluyla) artan karmaşıklığın yönetimi gerekir,

-  Vergi gelirlerinin dağılımındaki dengelerin korunmasında sorunlar yaratabilir (yol mu başka yatırımlar mı tercihi),

-  Trafik kazalarının artmasına yol açar; kazaların, trafik yoğunluğunu -tek-çift plaka uygulaması vb yollarla- azaltmadan sağlanabilmesi karmaşıklık yönetimini gerektirir.

-  Artan taşıt sayısı nedeniyle dışa bağımlı bir kaynak olan yakıt tüketimini artırır; giderek artan yakıt tüketimlerinin ve/ya maliyetinin azaltılması karmaşıklık yönetimini gerektirir,

-  Artan taşıt sayısı yerli üretimi özendirir; artan üretim ihracat nedeniyle istihdam ve gelir artışı sağlar.

Bu yolla artan istihdam ve gelir artışının sürekliliğinin, rakiplerin durumu nedeniyle risk altında olduğu göz önüne alınırsa, riskin yönetilmesi gerekir ki bu da karmaşıklığın yönetimi demektir.

2.2.   Kara ulaşımındaki artış bu daldaki sendikal örgütlenmeyi beraberinde getireceği için demokratikleşmeyi destekler.

Birden fazla sendika arasındaki güç ve yetki çekişmeleri nedeniyle ücretler gereğinden çok artar ve hem otomotiv hem de başka sektörlerde rekabet gücü kaybına yol açabilir. Demokrasinin bu temel yapı taşlarını zedelemeden olası kayıpların minimize edilebilmesi karmaşıklık yönetimi demektir.

3.    Karşılıklı saygı (saygılaşım) açısından

İnsanların kıt kaynakları (yol gibi) karşılıklı saygı içinde kullanmaları için doğal bir eğitim ortamı görevi yapar ve bu başka yaşam alanlarına da yansır.

Saygısızlığın tüm yaşam kesitlerine yayılmasına yol açabilir. Saygısızlığın, bireysel özgürlükleri kısmaksızın engellenmesi karmaşıklık yönetimini gerektirir.

Kolaylaştırıcı kültür öğesi: DEMOKRASİ

1.     Düşüncelerin özgürce ifadesi, özgürce tartışılması ve uzlaşılarak ortak eylemlere karar verilip uygulanması için yönetim organlarına (hükümetler) aktarılması çevresinde tanımlanan demokrasinin bu 4 evresi (ifade, tartışma, uzlaşma ve uygulatma) insanlık tarihi boyunca geliştirilmiş bir bir arada yaşama yöntemidir.

Demokrasi süreci, demokrasiyi ortadan kaldırmak amacıyla da kullanılabilir. Buna engel olunabilmesi için kullanılacak yöntemler, demokrasinin sözü edilen 4 ilkesini zedeleyebilir, tahrip edebilir.

Bu tahribata yol açmadan sürecin yönetilebilmesi karmaşıklık yönetimidir.

2.     Demokrasinin artikülasyon araçlarından birisi de toplumun tercihlerine uygun yönetimdir.

Halkın tercihleri iki şekilde göz önüne alınabilir: Çoğunlukçu (majoritarian) veya çoğulcu (pluralist). Çoğunluğun tercihlerine dayalı demokratik sistemler, o çoğunluğun değer ölçülerini egemen kılmak eğiliminde olacağına göre, sistem kolayca otokrasiye dönüşebilir.

Çoğulcu demokrasi ise karmaşıklığın yüksek olduğu bir düzen olup, çoğunlukçuluğa kaymadan çoğulculuk çizgisinde yürünebilmesi karmaşıklığın yönetilebilmesine bağlıdır.

Kolaylaştırıcı kültür öğesi: KARŞILIKLI GÜVEN

1.     "Beyana güven" ilkesi birlikte yaşamı kolaylaştıran ve giderek karşılıklı güveni pekiştiren bir ilke olup, bu ilkeyi uygulamayan toplumlara göre daha karmaşık bir sistemdir.

Bu ilkeyi kullanarak yalan beyanda bulunulması halinde, birlikte yaşam zorlaştığı gibi, insanların birbirlerine güvenleri de sarsılır.

Sistemden vazgeçmeden zararlarından korunabilmek, bu kompleksitenin iyi yönetilebilmesini gerektirir.

2.     Eğitim kurumlarındaki sınavlarda uygulanan "onur sistemi" mevcut karmaşıklığı artıran bir sistemdir.

Sistem, öğrenci ve okul idarecilerinin birbirlerine güvenlerini artırırken, bir yandan da öğrencilerin yaşama "kendilerine güvenilen" kişiler oldukları bilincini kazanmış olarak atılmalarını sağlar.

İdarelerin, öğrencilerin kopya çekeceğine inanmaları halinde sistem uygulanmaz. Böylece, son derece yararlı bir sistemin yararlarından uzak kalınır.

Kendisine güvenilmediğini bilen ve başkalarına da güvenmeyen kişiler yetişmiş olur.

Bu sorunu aşarken, öğrencilerin çoğunun sistemi istismar etmemesini sağlayacak şekilde karmaşıklığın yönetilmesi gerekir..

Kolaylaştırıcı kültür öğesi: ULUSLARARASI İLİŞKİLER (ulusların varlıklarını bir arada sürdürebilme süreçleri)

Her ulus, varlığını sürdürebilmek için ihtiyaç duyduğu kaynakları ya üretir, ya satın alır ya da sahip olanlardan daha farklı yollarla (diplomasi, zor kullanma vb) sağlar.

Bu süreçlerin (yani üretim, satın alma ve zor kullanma) sürdürülebilirliği, o ulusun sahip olduğu kozlarınçeşitliliği, gücü ve böylece oluşan koz karmaşıklığının yönetimine bağlıdır.

Kolaylaştırıcı kültür öğesi: DOĞAL KAYNAKLAR

Refahımızın temelinde, başta enerjiolmak üzere doğal kaynaklar yatar. Tüm refah türlerini, doğal kaynaklar cinsinden ifade etmek mümkündür.

-  Doğal kaynaklara sahip olmak aynı zamanda bir tehdittirde. Refah kaynaklarının tehdit kaynağı haline gelmemesi, bu karmaşıklık kaynaklarının yönetilebilmesine, o da başka bir karmaşıklık kümesi olan kozlarımızın yönetilebilmesine bağlıdır.

-  Refah yolunda aşırı tüketilecek doğal kaynakların iklim değişiklikleri, kuraklıklar, toplu göçler gibi olaylara yol açmaması, bu iki tarafı keskin bıçağın (karmaşıklık) yönetilebilmesine bağlıdır.

Kolaylaştırıcı kültür öğesi: İnançlara saygı

Demokratik sistemlerde  toplum kesimlerinin bir arada yaşama kurallarını belirleme sürecine katılımı ile çok taraflı iletişim kanallarının kurulması ve çıkarlarını savunma süreçlerine dair mekanizmaların "saygılaşım" temelinde oluşturulması ve korunması önemlidir.

Her hangi bir  kesimin diğerlerine inanç ve çıkar dayatmasının, toplumsal barış ve anlayış ortamını bozmasına izin verebilecek bir anlayış halinde, toplumsal barışın önemli yapı taşlarından birisi olan "inanca saygı" bu defa toplumsal ayrışmanın nedeni olmaya başlar.

Bu, hayli karmaşık bir düzenleme ve denetim tam bir karmaşıklık yönetimi örneğidir.