Tınaz Titiz'in 2003 yılında yazdığı ve yayımladığı, günümüzün siyasi koşullarını değerlendirip uygulanabilir çözüm önerileri veren yazı ve sunumu aşağıda sunuyoruz.

A.Türkiye köşeye sıkışıyor. Niçin ve nasıl?

Niçin?

Uluslararası ilişkiler tarih boyunca “köşeye sıkıştır-kaynaklarını sömür” ilkesine göre yürüdü. Ekonomi “nedret”e dayandıkça bu değişmeyecek.

Bunun, “dünya bize düşman” fobisiyle ilgisi yok. Fırsatını bulsa herkes –biz dâhil- birbirine aynı şeyi yapar, yapıyor.

Eğer yap(a)mıyorsa mutlaka elindeki “koz”ları yeterli değildir ya da kozlarını “yönetmeyi” bilmiyordur.

Nasıl?

Bu bir “kozlar savaşı”. Varlığını sürdürebilmek bu savaşta güçlü olmaya bağlı. Türkiye’nin kozlarıyla ilgili sorunları var. Sıkıştırılabilmesinin nedeni, kozlarının yönetimiyle ilgili zafiyet.

Osmanlı İmparatorluğu kozları yetersiz olduğu ve olanları da iyi yönetemediği için yıkıldı. Türkiye de kozlarını iyi yönetemediği için köşeye sıkışıyor, sıkışacak.

B.Türkiye’nin kozlarıyla ilgili sorunu ne?

Başlıca 5 grup sorunu var:

1. “Koz” konseptini tam kavramamış; dolayısıyla kozlarını eksik tanımlıyor.
2. Mevcut dar kapsamlı koz anlayışı “doğrudan kozlar” ile sınırlı. Çok daha geniş bir alan oluşturan “dolaylı kozlar”ın değerini fark etmemiş.
3. Var olan kozları dağınık kişi ve kurumlarda; bunlar arasında bilgileşim yetersiz. Konsolide bir kozlar veri-tabanına sahip değil (unconsolidateness).
4. Her türlü bilgi içinde gömülü (embedded) bulunabilecek kozları farkedebilecek ve toplayabilecek kadroları yetersiz.
5. Nihayet, mevcut sınırlı ve dağıtık (distributed anlamında) koz bilgileri içinde belirli ihtiyaçlara göre arama yapabilecek bir algoritmaya sahip değil.

C.Yapılması gereken nedir?

1. “Dış ilişkilerimizde yeniden yapılanma”  gibi bir isim altında, ilgili kurumlardan birisinin organizatörlüğü altında bir çalışma yapılması ve MGK’ya görev verilerek yukarıdaki 5 grup sorunun çözümü için bir eylem planının tanımlanıp uygulamaya konulması önerilir.

(MGK’nın yeni yapılanması içinde böyle bir görevin doğru konumlanmış olacağı düşünülmektedir)

1. Bu amaçla, organizatör kurumun, Dış İşleri Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, MGK Genel Sekreterliği ve MİT’i bir toplantıya davet ederek konuyu daha ayrıntılı açıklayan bir sunum yapılması önerilir.
2. Ve nihayet, önerilen sistemin yaşama geçirilmesi yönünde güçlü bir iradenin ortaya koyulması.

D.Sonuç

Yukarıdaki 5 grup sorun içinden 1, 2 ve 5’e cevap verebilecek ALEGAR (Alternatif Etki Güzergâhları Arama Algoritması) adı verilen bir sistem geliştirilmiş bulunuyor.

Mevcut devlet birimlerimizin bilgi toplama, konsolide etme ve sonuç çıkarma pratiklerinden farklı olan ve bu nedenle de pek istekle değerlendirilmesi beklenmeyen bu yaklaşımın benimsenmesi için, içinde bulunulan yarı-kriz durumunun bir fırsat olarak değerlendirilmesi mümkündür.

Tınaz Titiz

Aralık 25, 2003, Rev. No. 1.2

Mart 03, 2004, Rev. No. 1.3

Alternatif Etki Güzergâhları Arama Algoritması – Sunum dosyası

Alternatif Etki Güzergâhları Arama Algoritması – Özet – Word dosyası